Η επικινδυνότητα της φορμόλης: Από την ταρίχευση των νεκρών, στη συντήρηση των κρεάτων και των ψαριών

Εγχέοντας φορμόλη για συντήρηση σε ένα γιγάντιο καλαμάρι (Φωτογραφία εξωφύλλου - Πηγή Βικιπαίδεια).

Η φορμόλη χρησιμοποιείται σαν συντηρητικό και μικροβιοκτόνο, για την ταρίχευση νεκρών, πουλιών και ζώων.

Συνήθως παράγωγά του χρησιμοποιούνται στα καλλυντικά γιατί το ίδιο μυρίζει πολύ έντονα, καθώς επίσης στα πατώματα και εν γένει σε ξύλινες κατασκευές.

Προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις, πιθανό καρκινογόνο, σίγουρα τοξικό.

Πολλοί την χρησιμοποιούν παράνομα στη συντήρηση των κρεάτων και αλόγιστα με τρομερή επικινδυνότητα και στα ιχθυοτροφεία.

Η μεθανάλη ή φορμαλδεΰδη (φορμόλη) είναι οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα, οξυγόνο και υδρογόνο. Το εμπειρικό της όνομα, «φορμαλδεΰδη», προέρχεται από τη σχέση της με το μεθανικό οξύ, του οποίου μια εμπειρική ονομασία είναι «φορμικό οξύ».

Εξαιτίας της ευρύτατης χρήσης, της σημαντικής τοξικότητας και ευφλεκτότητας, η έκθεση στη μεθανάλη αποτελεί ένα σημαντικό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.

ΤΑ ΣΚΑΝΔΑΛΑ ΤΗΣ ΦΟΡΜΟΛΗΣ

Σουβλάκια

Κανείς από τον ΕΦΕΤ ή από κάποιον άλλο αρμόδιο οργανισμό που ασχολείται με την υγεία των ανθρώπων και του καταναλωτικού κοινού δεν μας έχει ενημερώσει… πως παράνομα οι μαγαζάτορες, οι επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες με τα σουβλατζίδικα, χρησιμοποιούν ανεξέλεγκτα και παράνομα για τη συντήρηση των κρεάτων την επικίνδυνη και καρκινογόνο χημική ουσία φορμόλη.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2010

Σε ελέγχους που έγιναν σε γυράδικα της Θεσσαλονίκης, βρέθηκαν: 1 στην Λαμπράκη - Άνω Τούμπα, 1 στην Μπότσαρη - Κάτω Τούμπα, 1 στην Παπαναστασίου - Χαριλάου να συντηρούν τους γύρους σε φορμόλη και τους επιβλήθηκαν απλά και μόνο πρόστιμα 300.000 ευρώ.

Άραγε γιατί δεν τα έκλεισαν βάσει της νομοθεσίας;

Γιατί δεν εφαρμόζεται πλήρως για την συγκεκριμένη περίπτωση ο νόμος στην Ελλάδα και καταστρατηγείται κατά «περίεργο» τρόπο;

Γιατί ο Έλληνας που τόσο δοκιμάζεται πρέπει και να δηλητηριάζεται από αυτούς τους αναίσχυντους και ανεγκέφαλους δολοφόνους του καταναλωτικού κοινού;

ΨΑΡΙΑ

Ποιες γνωστές ιχθυοκαλλιέργειες εμπλέκονται στη σκανδαλώδη υπόθεση ότι εμπεριέχουν φορμόλη;

Ένα μεγάλο διατροφικό σκάνδαλο με ψάρια που ακόμα σέρνεται στα δικαστήρια, ενώ οι εν λόγω ιχθυοκαλλιέργειες –και αφού έχει αποφασιστεί το κλείσιμό τους– λειτουργούν με τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων.

Ιχθυοκαλλιέργειες με φορμόλη

Πρωταγωνιστής της ιστορίας μας η «ΔΙΑΣ ιχθυοκαλλιέργειες ΑΒΕΕ» εναντίον της οποίας – σύμφωνα με έγγραφο της αντιεισαγγελέως Πρωτοδικών Πειραιά κας Γρηγορίας Οικονομάκου και μετά την προκαταρκτική εξέταση από τους Πταισματοδίκες Πειραιά, Αθηνών και Ελευσίνας – έχει ασκηθεί δίωξη για παράβαση των άρθρων 26§1Α, 27§1, 98, 279α του Ποινικού Κώδικα τα οποία αναφέρονται σε «ενέργεια δόλο, έγκλημα κατ’ εξακολούθηση δηλητηριάζοντας πηγές και τρόφιμα»!

Ειδικά ως προς το τελευταίο, ο Ποινικός Κώδικας ορίζει πως «όποιος με πρόθεση δηλητηριάζει πηγές, πηγάδια βρύσες ή άλλες διοχετεύσεις ή δεξαμενές νερού, τρόφιμα ή άλλα τέτοια πράγματα που η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει βλάβη σε αόριστο αριθμό ανθρώπων ή βάζει μέσα σε κάποιο από αυτά τα αντικείμενα άλλες ύλες που μπορούν να προκαλέσουν το ίδιο αποτέλεσμα, τιμωρείται με κάθειρξη. Αν από την πράξη επήλθε θάνατος, μπορεί να επιβληθεί ισόβια κάθειρξη».

Πώς, όμως, μια μεγάλη εταιρεία με διεθνή παρουσία βρίσκεται εμπλεκόμενη σε μια τέτοια υπόθεση;

Το κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται το 2010, οπότε και προκύπτει ότι η εν λόγω εταιρεία στις εγκαταστάσεις των ιχθυοκαλλιεργειών της στον Πόρο χρησιμοποιούσε φορμόλη. Για την απολύμανση του χώρου, όπως επικαλείται η ίδια. Μόνο που η τεράστια ποσότητα των 77 τόνων προκαλεί πολλά ερωτήματα.

Σε επιθεώρηση που πραγματοποιήθηκε την 1η Μαρτίου 2011 από επιθεωρητές περιβάλλοντος καταγράφηκαν δύο παραβάσεις: η χρήση φορμόλης και η… ανεξέλεγκτη χρήση φορμόλης!

Διαβάζουμε στο έγγραφο των επιθεωρητών:

«Η εταιρεία “ΔΙΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΒΕΕ” χρησιμοποιεί φορμόλη (διάλυμα φορμαλδεΰδης ~37% κ.β.) στις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στον Πόρο ενώ δεν προβλέπεται η χρήση του εν λόγω σκευάσματος στις εγκριθείσες μελέτες και τους εγκεκριμένους Περιβαλλοντικούς Όρους».

Επισημαίνεται ότι η φορμαλδεΰδη θεωρείται τοξική και ύποπτη καρκινογένεσης και ότι χρειάζεται ειδική προσοχή στο χειρισμό της.

Τόνοι φορμόλης στα ψάρια, την πάπια κάνει ο ΕΦΕΤ

Και ιδού πως περιγράφει η «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ», μετά από δυόμισι χρόνια την όλη κατάσταση:

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» - «Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου 2013»

«Ασυγκίνητος» παραμένει επί δυόμισι χρόνια ο ΕΦΕΤ, παρά τη νέα δίωξη που έχει ασκηθεί σε βαθμό κακουργήματος σε εταιρεία που διατηρεί ιχθυοκαλλιεργητικές μονάδες στον Πόρο, για παράβαση του άρθρου 279, δηλητηρίαση πηγών και τροφίμων, ήτοι χρήση δεκάδων τόνων της τοξικής και ύποπτης για καρκινογένεση φορμόλης.

Το ζήτημα, που έχει ανατεθεί σε τακτικό ανακριτή και έχουμε ξανασχοληθεί στο παρελθόν, «σέρνεται» τόσο καιρό διότι ο ΕΦΕΤ έχει επικαλεστεί αναρμοδιότητα για ελέγχους στην «πρωτογενή παραγωγή».

Αν και το θέμα προέκυψε από διαφορετικούς δειγματοληπτικούς ελέγχους της Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, δεν «ίδρωσε το αυτί» της παλαιότερης διοίκησης (έχει μηνυθεί) να προχωρήσει σε «δευτερογενή έλεγχο» στα συσκευασμένα προϊόντα-τρόφιμα που έρχονται στο τραπέζι μας και εξάγονται σε άλλες χώρες (σ.σ. μακριά από τον υπογράφοντα η οποιαδήποτε μομφή για τις πρωτιές των υγιών επιχειρήσεων του κλάδου, που σέβονται και τη δημόσια υγεία).

Επικοινωνήσαμε χθες (31/01/2013) με τη σημερινή ηγεσία του ΕΦΕΤ (ιδιαίτερο γραφείο Κ. Τσιάλτα) και την εταιρεία που καταγγέλλεται και αναμένουμε...

Φορμαλδεΰδη σε δείγματα

Σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα της Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, αναφέρεται μεταξύ άλλων:

«...Από τα προσκομισθέντα παραστατικά προέκυψε ότι η εταιρεία (...) είχε προμηθευτεί περίπου 77 τόνους φορμόλης από τον Ιανουάριο του 2008 έως και τον Ιούνιο του 2010 για τις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στον Πόρο, γεγονός που δείχνει τη συστηματική και εκτεταμένη χρήση του σκευάσματος στις μονάδες.

Κατά τις επιθεωρήσεις που πραγματοποίησε η υπηρεσία την 1/3/2011 και 6/4/2011 στις ιχθυοκαλλιέργειες της εταιρείας, ο υπεύθυνος δήλωσε ότι από τα μέσα Ιουνίου του '10 δεν χρησιμοποιείται πλέον φορμόλη.
Ομως βρέθηκε φορμαλδεΰδη σε δείγματα που ελήφθησαν (...) γεγονός που αποδεικνύει ότι η χρήση του εν λόγω σκευάσματος συνεχίζεται».

Η εταιρεία στο απολογητικό της υπόμνημα στην Υπηρεσία Επιθεωρητών «παραπέμπει σε επιστολή της στην οποία δηλώνει ότι η φορμόλη χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη συντήρηση των νεκρών ψαριών και τον ψεκασμό των χρησιμοποιημένων διχτυών, χωρίς να δώσει επαρκή στοιχεία για τις απαιτούμενες ποσότητες και συγκεντρώσεις στις παραπάνω χρήσεις.

»Δεν δόθηκαν επίσης στοιχεία για την τελική διάθεση των 77 τόνων φορμόλης στο περιβάλλον.

»...Από τα διαπιστωθέντα κατά τις επιθεωρήσεις της ΕΥΕΠ
προκύπτει ότι οι ποσότητες φορμόλης κατέληξαν ενδεχομένως στην ατμόσφαιρα (μέσω αποτέφρωσης των νεκρών ιχθύων), τη θάλασσα (από τον ψεκασμό των διχτυών στην προβλήτα) και το έδαφος (από διάθεση των νεκρών ιχθύων στη χωματερή Δήμου Πόρου πριν από τη σύναψη σύμβασης με [σ.σ. άλλη] εταιρεία, χωρίς να είναι εφικτός ο υπολογισμός των σχετικών ποσοτήτων. Οσον αφορά τις συσκευασίες της φορμόλης, η εταιρεία απέστειλε παραστατικά επιστροφής στην προμηθεύτρια εταιρεία για ένα μικρό μόνο μέρος των δοχείων της φορμόλης.

»Συνεπώς δεν αναιρείται η παράβαση».

Υπενθυμίζεται ότι ξεκίνησαν όλα στις 4/6/2010, όταν βρέθηκαν από κατοίκους του Πόρου 64 τριαντάκιλα δοχεία φορμόλης (περίπου δύο τόνοι) επί του οδοστρώματος πολυσύχναστου δρόμου. Στη συνέχεια, υπεβλήθη σχετική καταγγελία στο Αστυνομικό Τμήμα Πόρου και σε περίπου δέκα φορείς του κράτους!

ΚΑΤΣΑΡΟΣ: Ψάρια με φορμόλη στην αγορά

Σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο του ΕΦΕΤ κ. Κατσαρό, η φορμόλη προσβάλλει τόσο το συκώτι όσο και το αμυντικό σύστημα, ενώ δεν συνηθίζεται να χρησιμοποιείται για απολύμανση.

Ο κ. Κατσαρός εξέφρασε την πεποίθηση ότι δεν αποκλείεται η χρήση της και σε ψάρια τα οποία καταλήγουν στην αγορά, καθώς κατά το παρελθόν έχουν βρεθεί ψάρια με φορμόλη σε ιχθυοπωλεία.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, όπως μας εξήγησε, ακόμα και η χρήση που περιγράφει η εταιρεία είναι επικίνδυνη καθώς η ουσία μέσω του νερού περνά στα ψάρια για να καταλήξει στον άνθρωπο.

Δικάζεται γιατί κατήγγειλε το έγκλημα χρήσης φορμόλης στις ιχθυοκαλλιέργειες

«ARti news» / Ελλάδα / 06.09.17

Την Πέμπτη 7 Σεπτέμβρη 2017 εκδικάστηκαν στην Ηγουμενίτσα τα ασφαλιστικά μέτρα της εταιρείας «Ανδρομέδα» σε εργαζόμενο ιχθυολόγο που κατήγγειλε τη χρήση των καρκινογόνων αντιπαρασιτικών (φορμόλη), τις σάπιες τροφές, και τα χρώματα των διχτυών των κλωβών που μετά την επεξεργασία ρίχνονται στη θάλασσα.

Στη διαδικασία διατυπώθηκε με επιχειρήματα από τον εργαζόμενο ότι αυτές οι πρακτικές δεν αφορούν μόνο τη συγκεκριμένη εταιρία αλλά συνολικά τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στη ρυπογόνο εκμετάλλευση των ιχθυοκαλλιεργειών, που ως μαζική βιομηχανοποιημένη παραγωγή καταστρέφει τη φύση και την ποιότητα της παραγωγής.

Το δικαστήριο θα αποφασίσει για τα ασφαλιστικά μέτρα στους επόμενους 2 μήνες, ως τότε επέβαλε τη συνέχιση της απαγόρευσης δημοσίευσης πληροφοριών για το ζήτημα...

Το ιστορικό της υπόθεσης

Ο ιχθυολόγος μηνύθηκε από την εταιρεία ιχθυοκαλλιέργειας στην οποία εργαζόταν για συκοφαντική δυσφήμηση και διαφυγόντα κέρδη.

Ο ιχθυολόγος κατάγγειλε με δημοσιεύματα το τεράστιο έγκλημα που συντελείται στις ελληνικές θάλασσες και τα ποτάμια από όλες τις εταιρίες ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα, το οποίο λέγεται χρήση ΦΟΡΜΟΛΗΣ.

Ο υπό κατηγορία ιχθυολόγος σε κείμενό του αναφέρει τα εξής:

Nεογνό και κεφάλι σε φορμόλη - και τα δύο οφείλονται σε θανάτους από σφαγή.

«Ας δούμε τι είναι η φορμόλη. Η μεθανάλη ή φορμαλδεΰδη (φορμόλη) είναι οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα, οξυγόνο και υδρογόνο. Εξαιτίας της ευρύτατης χρήσης, της σημαντικής τοξικότητας και ευφλεκτότητας, η έκθεση στη μεθανάλη αποτελεί ένα σημαντικό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Το 2011, το Εθνικό Τοξικολογικό Πρόγραμμα των ΗΠΑ (US National Toxicology Program), περιέγραψε τη μεθανάλη, ως ένα «...γνωστό ανθρώπινο καρκινογόνο...» («...known to be a human carcinogen...»).

Η χρηση φορμολης προκαλεί καρκινογενέσεις όπως λευχαιμία, καρκίνο στο ήπαρ, στο φάρυγγα, στο δέρμα, δερματικές παθήσεις, σοβαρές επιπτώσεις στα μάτια κ.ά. Ουσιαστικά είναι μία απ' τις πιο επικίνδυνες ουσίες.

Οι εταιρίες ιχθυοκαλλιεργειών υπερφορτώσανε σε αριθμό ψαριών τα κλουβιά όπου γίνεται η εκτροφή, με αποτέλεσμα την διόγκωση των ασθενειών και των παρασίτων.

Ορισμένα παράσιτα όπως το microcotyle παρασιτεί στα βράγχια των ψαριών και θρέφεται με το αίμα. Με αποτέλεσμα να δημιουργείται αναιμία στα βράγχια είτε των μικρών ψαριών (30 - 200 γρ) και να υπάρχει θνησιμότητα είτε των μεγάλων ψαριών (>300 γρ) και έτσι να μην είναι εμπορεύσιμα. Αυτό γιατί η αναιμία προκαλεί άσπρισμα στα βράγχια. Εκεί τον λόγο παίρνει η φορμόλη όπου διοχετεύεται στα ψάρια με τα γνωστά μπάνια φορμόλης.

Τα ψάρια του κλωβού κλείνονται σε σάκο με θαλασσινό νερο που έχει κλειστεί με παροχή οξυγόνου από μπουκάλα και εκεί ρίχνουν τη φορμόλη σε υγρή μορφή. Η φορμόλη μαζί με το θαλασσινό νερό περνάει απ' το στόμα του ψαριού και όταν την αποβάλλει απ' τα βράγχια εξοντώνει τα παράσιτα.

Αποτέλεσμα όλης της παραπάνω διαδικασίας είναι η φορμόλη να διοχετεύεται στο αέριο και θαλάσσιο περιβάλλον, στον άνθρωπο που την χειρίζεται και στο ψάρι που θα καταναλωθεί.

Τόνοι φορμόλης ρίχνεται στην Σαγιάδα, στον Όρμο Βάλτου (προστατευόμενη Α ζώνης περιοχή στο Δέλτα του Καλαμά NATURA), στο ευαίσθητο οικοσύστημα του Αμβρακικού Κόλπου, στο Δέλτα του Αχελώου (επίσης προστατευόμενη περιοχή NATURA),στον κόλπο Ληξουρίου στη Κεφαλονιά, στον Μαλιακό Κόλπο, στον Πόρο στη περιοχή αρχαίας Επιδαύρου και αλλού.

Εργάστηκα για 13 χρόνια σαν ιχθυολόγος για λογαριασμό της Ανδρομέδας και απολύθηκα λόγω της χρόνιας εναντίωσης μου σε αυτές τις πρακτικές.

- ΓΙΑΤΙ ΚΩΦΕΥΕΙ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ Η ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΑ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ;

- ΓΙΑΤΙ ΚΩΦΕΥΕΙ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ;

- ΓΙΑΤΙ ΚΩΦΕΥΕΙ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ;

- ΓΙΑΤΙ ΚΩΦΕΥΕΙ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ;

- ΓΙΑΤΙ ΚΩΦΕΥΕΙ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ Ο ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΩΝ ΠΟΜΩΝ ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑ;

ΓΙΑΤΙ ΑΠΛΑ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΕΝΑ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΞΟΥΣΙΑΖΕΙ ΕΝΑ ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΧΑΝΕΤΑΙ ΚΑΘΕ ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΤΑ ΖΩΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΟ.

Οι απειλές που δέχομαι ότι θα με θάψουν αν συνεχίσω τον αγώνα δεν με ακουμπάνε. Για ό,τι μου συμβεί υπεύθυνος είναι το διευθυντικό προσωπικό της Ανδρομέδας, η εισαγγελία και η αστυνομία Ηγ/τσας.

Θα υπάρχουν συνεχείς ενημερώσεις και θα δοθεί περαιτέρω υλικό φωτογραφιών και βίντεο για όλα αυτά τα καθάρματα που πλουτίζουν σε βάρος των ζωών μας.

Λοβέρδος Στελακάτος Χρήστος»

*Το artinews.gr επικοινώνησε με νομικούς που γνωρίζουν το θέμα: Σύμφωνα με την ενημέρωσή μας, λοιπόν, η εμπλεκόμενη εταιρεία δεν αρνείται ότι χρησιμοποιεί φορμόλη. Αλλά ότι την χρησιμοποιεί εντός των επιτρεπτών ορίων. Μήπως ο ΕΟΦ και οι καθ' ύλην αρμόδιοι θα πρέπει να επιληφθούν του θέματος;

Η ταρίχευση των νεκρών

Πως ο Λένιν δείχνει τόσο φρέσκος 93 χρόνια μετά τον θάνατό του;

Από τότε που τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία το 1997, τίποτα δεν φαίνεται να έχει αλλάξει στη σορό του Λένιν. Η προσπάθεια όμως είναι συνεχής.

Η δύναμη της φορμόλης

Τεχνητές βλεφαρίδες, φύλλα πλαστικού στις προβληματικές περιοχές του δέρματος -κανείς υπεραιωνόβιος δεν φαίνεται τόσο καλοστεκούμενος όσο ο Βλαντιμίρ Λένιν, του οποίου το σώμα υποβάλλεται σε μια αδιάκοπη κούρα περιποίησης εδώ και σχεδόν έναν αιώνα.

Η διατήρηση της σορού, η οποία εκτίθεται στο Μαυσωλείο του Λένιν στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, είναι δουλειά ενός ινστιτούτου που είναι σήμερα γνωστό με το μάλλον αταίριαστο όνομα Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας και Μεθόδων Διδασκαλίας.

Η ευθύνη βαραίνει κυρίως μια βασική ομάδα έξι ανατόμων, βιοχημικών και χειρουργών, αναφέρει το περιοδικό Scientific American.

Στόχος, όμως, δεν είναι η διατήρηση των φυσικών ιστών, όπως συνέβαινε με τις μούμιες της Αιγύπτου -το βασικό είναι η διατήρηση της μορφής.

«Πρέπει περιστασιακά να αντικαθιστούν τμήματα δέρματος και σάρκας με πλαστικά και άλλα υλικά, οπότε, όσον αφορά το αρχικό βιολογικό υλικό, το σώμα του είναι όλο και λιγότερο αυτό που ήταν κάποτε» εξηγεί ο Αλεξέι Γιούρτσακ,
καθηγητής κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, και συγγραφέας ενός βιβλίου για τη μεταθανάτια περιπέτεια του Λένιν.

Η πρώτη φάση ταρίχευσης

Οταν ο ιδρυτής της Σοβιετικής Ενωσης πέθανε τον Ιανουάριο του 1924, το αρχικό σχέδιο ήταν να εκτεθεί η σορός του για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Τα πλήθη όμως συνέχισαν να συρρέουν για δύο μήνες καθώς το κρύο του χειμώνα διατηρούσε το πτώμα σε καλή κατάσταση.

Στο μεταξύ, η ιδέα της διατήρησης είχε γίνει αποδεκτή.

H πρώτη φάση ταρίχευσης διήρκεσε από τον Μάρτιο έως τα τέλη Ιουλίου του 1924, συνάντησε όμως εμπόδια καθώς ο ιατροδικαστής που είχε πραγματοποιήσει τη νεκροτομή είχε κόψει τα αγγεία από τα οποία θα μπορούσαν να περάσουν τα υγρά ταρίχευσης.

Οι συντηρητές του Λένιν ανέπτυξαν τελικά τεχνικές μικροενέσεων για τη διοχέτευση των υγρών συντήρησης.

Η διαδικασία ταρίχευσης επαναλαμβάνεται μέχρι και σήμερα κάθε δύο χρόνια, με τη σορό να βυθίζεται διαδοχικά σε διαλύματα γλυκερίνης, φορμαλδεΰδης, αιθανόλης, υπεροξειδίου του υδρογόνου και οξικού καλίου, μεταξύ άλλων. Κάθε εμβάπτιση διαρκεί περίπου 1,5 μήνα.

Η διαδικασία αυτή διαφέρει από τη συμβατική μέθοδο ταρίχευσης, στην οποία χρησιμοποιείται ένα μείγμα φορμαλδεΰδης και αλκοόλ που ονομάζεται φορμόλη.

Το πρόβλημα είναι ότι η φορμόλη κάνει το σώμα άκαμπτο και αποχρωματίζει το δέρμα -γι΄αυτό εξάλλου και τα γραφεία κηδειών χρησιμοποιούν χρωστικές ή καλλυντικά πριν από την ταφή.

Το σώμα του δεν έμεινε ανέπαφο

Το πρόβλημα αυτό φαίνεται ότι αποφεύχθηκε στην περίπτωση του Λένιν, όμως οι εννέα δεκαετίες που έχουν περάσει από τον θάνατό του δεν άφησαν το σώμα του ανέπαφο.

Οταν ένα κομμάτι από το δέρμα του ποδιού εξαφανίστηκε το 1945, οι συντηρητές χρησιμοποίησαν φύλλα τεχνητού δέρματος.

Χρησιμοποίησαν επίσης ψεύτικες βλεφαρίδες, ενώ μεγάλο μέρος του υποδόριου λίπους αντικαταστάθηκε με ένα εύπλαστο μείγμα από παραφίνη, γλυκερίνη και καροτένια, προκειμένου να διατηρηθεί η φυσική εμφάνιση του δέρματος.

Το εντυπωσιακότερο όμως είναι ότι όλες οι νέες γνώσεις που προέκυψαν από τον πειραματισμό με τη σορό του Λένιν βρήκαν κι άλλες εφαρμογές.

Μία από τις νέες τεχνικές ταρίχευσης ενέπνευσε μια ρωσική εφεύρεση που διατηρεί τη ροή του αίματος σε μοσχεύματα νεφρού, ενώ μια δεύτερη ρωσική εφεύρεση που κατοχυρώθηκε με πατέντα το 2002 έδωσε το «πρώτο και μόνο» τεστ μέτρησης της χοληστερόλης στο δέρμα.

Οι συντηρητές του Λένιν, εξάλλου, έχουν κι άλλα καθήκοντα: φροντίζουν τις σορούς του βιετναμέζου ηγέτη Χο Τσι Μινχ, του βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Ιλ-Σουνγκ και του γιου του Κιμ Γιονγκ-Ιλ.

Greenpeace

Οπως προειδοποιεί η Greenpeace σε σχέση με τα πατώματα και τις ξύλινες κατασκευές, «από περιβαλλοντική άποψη εκείνο που χρήζει προσοχής είναι οι συγκολλητικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του κάθε προϊόντος».

Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη ουσία είναι η ουρία-φορμαλδεΰδη (UF).
Αλλες ουσίες που περιέχουν φορμαλδεΰδη είναι οι φαινολικές (PF) και μελαμινικές (MF) ρητίνες.

Με την πάροδο του χρόνου η φορμαλδεΰδη εκλύεται στο περιβάλλον και μπορεί να προκαλέσει το λεγόμενο «σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου», μια σειρά δηλαδή από δυσμενείς συνέπειες, όπως αναπνευστική δυσχέρεια, κινητική αταξία και δερματίτιδες, ενώ θα πρέπει να σημειώσουμε πως η φορμαλδεΰδη έχει ταξινομηθεί ως πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο.

Στην αγορά υπάρχουν γενικά δύο τύποι μοριοσανίδων και ινοσανίδων, ανάλογα με τις εκπομπές φορμαλδεΰδης:

- Μοριοσανίδες και ινοσανίδες κλάσης Ε1 (χαμηλής εκπομπής φορμαλδεΰδης).

- Μοριοσανίδες και ινοσανίδες κλάσης Ε2, με υψηλότερες εκπομπές φορμαλδεΰδης.

Μοριοσανίδες κλάσης Ε0, με ακόμη μικρότερη - ίσως και μηδενική - εκπομπή φορμαλδεΰδης, διατίθενται από τον Οκτώβριο του 2006.

Εναλλακτικά των προϊόντων φορμαλδεΰδης χρησιμοποιούνται συχνά ισοκυανιούχες ρητίνες.

Οι ρητίνες αυτές έχουν το πλεονέκτημα ότι εξατμίζονται λιγότερο από τις αντίστοιχες της φορμαλδεΰδης, αλλά είναι και αυτές επικίνδυνες, κυρίως όταν καούν, οπότε παράγεται μεταξύ άλλων και τοξικό υδροκυάνιο.

Τι είναι η μεθανάλη και που βρίσκεται

Η χημικά καθαρή μεθανάλη, στις «κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος», δηλαδή θερμοκρασία 25°C και υπό πίεση 1 atm, είναι άχρωμο εύφλεκτο αέριο, με χαρακτηριστική έντονη, ερεθιστική οσμή.

Είναι πρόδρομη ένωση πολλών άλλων ενώσεων (κυρίως διαφόρων ρητινών για επικαλύψεις), δηλαδή ένωση που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τους.

Το 1996, η ετήσια παγκόσμια παραγωγή της εκτιμήθηκε σε 8,7 εκατομμύρια τόνους.

Τα εμπορικά υδατικά διαλύματα φορμαλδεΰδης, ονομάζονται εμπειρικά «φορμόλη», ή «φορμαλίνη», που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ως απολυμαντικό για τη διατήρηση βιολογικών δειγμάτων.

Το 2011, το Εθνικό Τοξικολογικό Πρόγραμμα των ΗΠΑ (US National Toxicology Program), περιέγραψε τη μεθανάλη, ως ένα «...γνωστό ανθρώπινο καρκινογόνο...» («...known to be a human carcinogen...»).

Φυσική παρουσία

Η μεθανάλη είναι μια ουσία που υπάρχει στο φυσικό περιβάλλον.

Σχηματίζεται με φυσιολογικές διεργασίες στην ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης. Από τις διεργασίες αυτές προέρχεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέχρι και το 90% της συνολικής παρουσίας της ένωσης στην ατμόσφαιρα, ενώ το υπόλοιπο 10% από ανθρώπινες δραστηριότητες.

Είναι ένα ενδιάμεσο προϊόν της φωτοχημικής οξείδωσης του ατμοσφαιρικού μεθανίου σε διοξείδιο του άνθρακα.

Άλλες πηγές παρουσίας μεθανάλης στη φύση αποτελούν οι δασικές πυρκαγιές, τα καυσαέρια (κυρίως) αυτοκινήτων και ο καπνός των τσιγάρων (και των άλλων μέσων καπνίσματος του καπνού).

Όμως, η μεθανάλη δεν συσσωρεύεται στο περιβάλλον, γιατί διασπάται μέσα σε λίγες ώρες από το ηλιακό φως αλλά επίσης και με βιοχημικές αντιδράσεις, από βακτήρια του εδάφους και της υδρόσφαιρας.

Όταν παράγεται στην ατμόσφαιρα, αυτό συμβαίνει από τη συνδυασμένη επίδραση του ηλιακού φωτός και του ατμοσφαιρικού οξυγόνου στο ατμοσφαιρικό μεθάνιο και τους άλλους υδρογονάνθρακες, όταν αυτοί βρεθούν στην ατμόσφαιρα.

Με τις παραπάνω αναφερόμενες διεργασίες, η μεθανάλη γίνεται συστατικό της αιθαλομίχλης. Έχει ανιχνευθεί, επίσης, και στο διάστημα.

Η μεθανάλη και τα σύμπλοκά της, είναι πανταχού παρόντα στους ζωντανούς οργανισμούς. Σχηματίζονται με το μεταβολισμό των ενδογενών αμινοξέων και βρίκονται στην κυκλοφορία του αίματος στους ανθρώπους και στα άλλα πρωτεύοντα σε συγκεντρώσεις περίπου 100 μmol/lit.

Η μεθανάλη στο διάστημα

Η μεθανάλη ήταν η πρώτη πολυατομική οργανική ένωση που ανιχνεύθηκε στο διαστρικό μέσο. Από την πρώτη της ανίχνευση, το 1969, έχει ξαναπαρατηρηθεί η παρουσία της σε πολλές περιοχές του Γαλαξία μας.

Εξαιτίας του ευρύτατου ενδιαφέροντος στη διαστρική μεθανάλη, το θέμα έχει (σχετικά) πρόσφατα μελετηθεί εκτεταμένα, γεγονός που απέδωσε και νέες (ακόμη και) εξωγαλακτικές πηγές.

Ιστορία

Η μεθανάλη παράχθηκε τυχαία για πρώτη φορά το 1855 από το Ρώσο χημικό Αλεξάντρ Μιχάηλοβιτς Μπούτλεροβ, αλλά η πρώτη αναφορά του δημοσιεύθηκε το 1859.

Τελικά ταυτοποιήθηκε το 1869 από το Γερμανό Αυγκούστ Γουΐλχελμ βον Χόφμαν.

Η πρώτη τεχνική παρουσίαση παραγωγής της, με αφυδρογόνωση μεθανόλης, πραγματοποιήθηκε το 1867, από τον ίδιο.

Για την παραγωγή της μεθανάλης, ο Χόφμαν χρησιμοποίησε μίγμα ατμών μεθανόλης και ατμοσφαιρικού αέρα, το οποίο πέρασε πάνω από ένα σπιράλ λευκόχρυσου ως καταλύτη.

Αυτή η μέθοδος, δηλαδή η οξείδωση μεθανόλης με αέρα, χρησιμοποιώντας κάποιο μέταλλο ως καταλύτη, είναι μέχρι σήμερα η βάση για το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανικής παραγωγής μεθανάλης.
Εναλλακτικά, όμως, εφαρμόζεται και η καταλυτική οξείδωση μεθανίου, προερχόμενο από το φυσικό αέριο.

Με την ανακάλυψη των ρητινών ουρίας και των φαινολικών ρητινών, από την αρχή του 20ού αιώνα, αυξήθηκε απότομα η ζήτηση για μεθανάλη.

Ως απάντηση στη ζήτηση αυτή, η εμπορική της παραγωγή ξεκίνησε ήδη από τη δεκαετία του 1900, ενώ σήμερα τοποθετείται ανάμεσα στα 25 πρώτα χημικά προϊόντα στις ΗΠΑ, από πλευράς όγκου παραγωγής.

Εφαρμογές

Η μεθανάλη είναι μια συνηθισμένη πρόδρομη ένωση για πολλές συνθετότερες ενώσεις και υλικά.

Για παράδειγμα, προϊόντα που παράγονται από μεθανάλη συμπεριλαμβάνουν τη ρητίνη ουρίας-φορμαλδεΰδης, τη ρητίνη μελαμίνης, τη ρητίνη φαινόλης-φορμαλδεΰδης, τα πλαστικά πολυοξυμεθυλενίου, κ.α.

Στην υφαντουργία οι ρητίνες με βάση τη μεθανάλη χρησιμοποιούνται για το φινίρισμα των προϊόντων για να αντιστέκονται στο τσαλάκωμα.

Τα προϊόντα με βάση τη μαθανάλη είναι κομβικής σημασίας και για την αυτοκινητοβιομηχανία, γιατί χρησιμοποιούνται σε τμήματα του συστήματος μετάδοσης, του ηλεκτρικού συστήματος, της ίδιας της μηχανής, στις πόρτες, στους άξονες και στο σύστημα πέδισης.

Η αξία των πωλήσεων μεθανάλης και παραγώγων προϊόντων αυτής ήταν πάνω από 145 δισεκατομμύρια δολλάρια το 2003, παρέχοντας εργασία σε πάνω από 4 εκατομμύρια ανθρώπους σε 11.900 παραγωγικές μονάδες στις ΗΠΑ και στον Καναδά.

Όταν στη μεθανάλη επιδρά φαινόλη, ουρία ή μελαμίνη παράγονται αντίστοιχα σκληρά θερμοσκληρυντικά προϊόντα ρητινών.

Αυτά τα συμπολυμερή είναι συνηθισμένα μόνιμα σύμπλοκα που χρησιμοποιούνται (επίσης) στην παραγωγή προϊόντων ξύλου και χαλιών.

Χρησιμοποιήθηκαν (επίσης) ως ενισχυτικά της αντοχής προίόντων χαρτιών υγεινής, όπως χαρτομάντηλα, χαρτών κουζίνας και ρολών τουαλέτας.

Είναι αφρώδεις και χρησιμοποιήθηκαν σε μονώσεις ή προστίθενται σε μορφοποιημένα προϊόντα. Η παραγωγή ρητινών φορμαλδεΰδης αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της κατανάλωσης σε μεθανάλη.

Η μεθανάλη είναι επίσης μια πρόδρομη ένωση σε πολυλειτουργικές αλκοόλες όπως η πενταερυθριτόλη, που χρησιμοποιήθηκε στην παραγωγή χρωμάτων και εκρηκτικών.

Τα παράγωγα μεθανάλης συμπεριλαμβάνουν το μεθυλενοδιφαινυλοδιισονιτρίλιο, ένα σημαντικό συστατικό σε χρώματα και αφρούς πολυουρεθάνης, την εξαμίνη, που χρησιμοποοιήθηκε ως πρόσθετο σε ρητίνες φαινόλης-φορμαλδεΰδες και στο εκρηκτικό RDX.

Η μεθανάλη βρίσκεται ως πρόσμειξη σε αρκετά προϊόντα μπάνιου σε επίπεδα 54-610 ppm.

Από το 2006,
η μεθανάλη χρησιμοποιήθηκε σε προϊόντα μαλακτικών μαλλιών, με σκοπό την ενίσχυσή τους και στην ελάττωση της τάσης τους να σχηματίζουν μπούκλες υπό έντονη υγρασία.

Όμως ο οργανισμός OSHA του Όρεγκον ανέφερε ότι η χρήση αυτών των προϊόντων είναι ανασφαλής για την ανθρώπινη υγεία.

Η φορμαλδεΰδη εμφανίζει αντισηπτική και απολυμαντική δράση και χρησιμοποιείται, με τη μορφή της φορμόλης, για την απολύμανση χεριών, εργαλείων και χώρων, όπως δωμάτια νοσοκομείων και αποθηκευτικοί χώροι.

Έχει εξαιρετική μικροβιοκτόνο, βακτηριοκτόνο και μυκητοκτόνο δράση, αλλά όταν χρησιμοποιείται γι' αυτό το λόγο η συγκέντρωσή της δεν πρέπει να ξεπερνά το 0,5% ή το 0,9% σε ιδιαίτερες περιπτώσεις.

Επίσης χρησιμοποιήθηκε για τη διατήρηση ιστών βιολογικής προέλευσης ενώ η πιο γνωστή χρήση της είναι για την αποστείρωση και προσωρινή συντήρηση ανθρώπινων ιστών μέχρι την τελική τοποθέτηση ή χρήση.

Εξαιτίας της τοξικότητας της φορμαλδεΰδης και των προβλημάτων υγείας που μπορεί να προκαλέσει στους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με αυτήν, τα τελευταία χρόνια έχει αντικατασταθεί από άλλα λιγότερο επικίνδυνα συντηρητικά.

Η μεγαλύτερη χρήση της είναι στην παραγωγή διάφορων ρητινών οι οποίες προκύπτουν από αντιδράσεις πολυσυμπύκνωσης.

Έτσι με αντίδραση φορμαλδεΰδης – φαινόλης παράγεται ο γνωστός βακελίτης, που είναι ένα σκληρό πολυμερές με τρισδιάστατο πλέγμα, πολύ μικρή διαλυτότητα στους οργανικούς διαλύτες και υψηλή αντίσταση στον ηλεκτρισμό και τη θερμότητα. Χρησιμοποιείται ως μονωτική ύλη και στην ηλεκτροτεχνία.

Με αντίδραση ουρίας – φορμαλδεΰδης παράγεται μία ρητίνη που βρίσκει μεγάλη εφαρμογή στο φινίρισμα των βαμβακερών υφασμάτων, τα οποία ως γνωστό τσαλακώνονται εύκολα.

Η προσθήκη τέτοιων ρητινών σταθεροποιεί τη δομή των ινών του υφάσματος με αποτέλεσμα να γίνονται ατσαλάκωτα.

Ο τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου είναι η αντίδραση ενός μορίου διμεθυλολουρίας (προϊόν συμπύκνωσης φορμαλδεΰδης και ουρίας) με τα ελεύθερα υδροξύλια δύο ινιδίων κυτταρίνης, δημιουργώντας με ακεταλικές συνδέσεις μία σταθερά διευθετημένη ίνα κυτταρίνης.

Το πολυμερές της παραπάνω συμπύκνωσης χρησιμοποιείται για την παραγωγή συγκολλητικών ουσιών για την παρασκευή προϊόντων όπως το κόντρα-πλακέ, οι μοριοσανίδες (νοβοπάν), για την κατασκευή ταπήτων και άλλα.

Τέλος χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη και για την παρασκευή σημαντικών οργανικών ενώσεων όπως η πενταερυθριτόλη, η εξαμίνη και άλλες.

Ασφάλεια – Υγεία

Η φορμαλδεΰδη είναι μία εξαιρετικά τοξική χημική ένωση, προσβάλλοντας κυρίως τα μάτια, τη μύτη και το λάρυγγα.

Σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 0,1 mg/kg στον αέρα μπορεί να ερεθίσει τα μάτια, να προκαλέσει πονοκεφάλους, αίσθημα καψίματος στο λαιμό και δυσκολία στην αναπνοή. Μεγαλύτερες εκθέσεις σε φορμαλδεΰδη μπορούν να αποβούν και θανατηφόρες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κατατάξει τα διαλύματα της φορμαλδεΰδης σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με την περιεκτικότητά τους. Έτσι: