Μια εξαιρετικά κρίσιμη και δυνητικά επικίνδυνη εξέλιξη καταγράφηκε τον Απρίλιο του 2025, όταν το γλωσσικό μοντέλο o3 της OpenAI πέτυχε κάτι που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αδύνατο: υπερείχε έναντι κορυφαίων ομάδων ανθρώπινων ειδικών σε ένα πολύπλοκο τεστ βιολογικών ικανοτήτων. Λίγο αργότερα, η ίδια η OpenAI ανακοίνωσε ότι έθεσε σε εφαρμογή πρωτόκολλο βιοασφάλειας επιπέδου 3 για την αξιοποίηση του μοντέλου σε βιολογικά σενάρια.
Το Virology Capabilities Test (VCT), στο οποίο διαγωνίστηκε το μοντέλο, αποτελεί ένα σύνολο εξαιρετικά απαιτητικών δοκιμασιών που προσομοιώνουν συνθήκες εργαστηριακής πραγματικότητας. Περιλαμβάνει αξιολόγηση σε βάθος γνώσεων, πρακτική κρίση και χειρισμό υποθετικών αλλά ρεαλιστικών πειραμάτων. Το γεγονός ότι ένα LLM κατάφερε όχι μόνο να σταθεί επάξια στο ίδιο επίπεδο με επιστημονικές ομάδες, αλλά και να τις ξεπεράσει, σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στην εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, προκαλώντας έντονους προβληματισμούς για τις επιπτώσεις στην παγκόσμια βιοασφάλεια.
Η σπουδαιότητα της επίδοσης του μοντέλου δεν περιορίζεται στο τεχνικό του επίτευγμα. Το σοκ προήλθε κυρίως από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας εκτιμούσε πως κάτι τέτοιο δεν θα ήταν εφικτό πριν το 2030, ενώ ορισμένοι προέβλεπαν το 2034. Ωστόσο, το μοντέλο της OpenAI ανέτρεψε αυτές τις προβλέψεις, προκαλώντας έντονη ανησυχία στους αρμόδιους φορείς. Σύμφωνα με το Forecasting Research Institute και το SecureBio, καθώς τα LLMs προσεγγίζουν ή υπερβαίνουν την απόδοση κορυφαίων επιστημόνων της βιολογίας, αυξάνεται παράλληλα ο κίνδυνος για καταστροφικές συνέπειες σε παγκόσμια κλίμακα.
.
Ένα γράφημα από τα αποτελέσματα του VCT και άλλων σχετικών τεστ αποτυπώνει την εντυπωσιακή απόδοση των σύγχρονων LLMs. Στον κάθετο άξονα απεικονίζεται η επίδοση των μοντέλων σε σύγκριση με εκείνη των ανθρώπινων επιστημόνων. Το “0%” αντιστοιχεί στο επίπεδο ενός μεταδιδακτορικού ερευνητή — δηλαδή, ενός ιδιαίτερα καταρτισμένου επαγγελματία. Το γεγονός ότι το o3 βρίσκεται πάνω από αυτή τη γραμμή σε αρκετές κρίσιμες κατηγορίες, αποδεικνύει τη δραματική πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης.
Στη δεξιά πλευρά του ίδιου γραφήματος καταγράφονται ανησυχητικές παρατηρήσεις και δημοσιεύματα από αναγνωρισμένα μέσα και οργανισμούς. Η OpenAI επιβεβαιώνει την ανάγκη εφαρμογής επιπέδου βιοασφάλειας 3 για τη χρήση του μοντέλου, αναγνωρίζοντας την επικινδυνότητα της τεχνολογίας. Το περιοδικό TIME επισημαίνει ότι τα σύγχρονα LLMs διαθέτουν ήδη μεγαλύτερη επάρκεια από ανθρώπινες ομάδες σε αποστολές κρίσιμης σημασίας στον τομέα της βιολογίας, εντείνοντας τον φόβο για κατάχρηση των δυνατοτήτων τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν, η πιθανότητα να εκδηλωθεί μια επιδημία με περισσότερους από 100.000 θανάτους έως το 2028, λόγω ανθρώπινης εμπλοκής, ήταν αρχικά εκτιμημένη στο 0,3%. Όταν όμως ληφθεί υπόψη το σενάριο στο οποίο η τεχνητή νοημοσύνη ξεπερνά σε ικανότητα τις καλύτερες ανθρώπινες ομάδες, το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατακόρυφα στο 1,5%. Αυτό συνιστά πενταπλασιασμό του κινδύνου, όχι επειδή το AI έχει πρόθεση, αλλά επειδή πλέον διαθέτει την αναλυτική και στρατηγική ικανότητα να καθοδηγήσει ανθρώπους με επιβλαβείς προθέσεις.
Η απειλή δεν είναι θεωρητική. Για πρώτη φορά, διαθέτουμε μια τεχνολογία που μπορεί να αποκρυπτογραφήσει περίπλοκες βιολογικές διεργασίες, να βελτιώσει γενετικά στελέχη ιών και βακτηρίων, να προτείνει διορθώσεις σε πειραματικά πρωτόκολλα και να εντοπίσει παράγοντες αυξημένης μεταδοτικότητας ή θανατηφόρων μεταλλάξεων. Και όλα αυτά όχι με τους ρυθμούς ενός ανθρώπινου εργαστηρίου, αλλά με τη σχεδόν άμεση υπολογιστική δυνατότητα ενός συστήματος που επεξεργάζεται ταυτόχρονα εκατομμύρια επιστημονικά δεδομένα.
«Τον Απρίλιο του 2025, η OpenAI αποκάλυψε ότι το νέο της μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, το o3, ξεπέρασε σε ικανότητα τις κορυφαίες επιστημονικές ομάδες ιολόγων. Κάτι που θεωρούνταν απίθανο μέχρι το 2034… συνέβη τώρα. Τι σημαίνει αυτό για την παγκόσμια ασφάλεια; Και πόσο κινδυνεύει η Ελλάδα;»
Η κατοχή ενός LLM με τέτοια ικανότητα ισοδυναμεί με την απόκτηση μιας μονάδας παραγωγής εξειδικευμένης στρατηγικής γνώσης. Ένα τέτοιο εργαλείο μπορεί να αξιοποιηθεί από κρατικές δομές, υπηρεσίες πληροφοριών ή ακόμα και από ανεξάρτητες ομάδες με ύποπτα κίνητρα. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη τη ραγδαία διάδοση των τεχνολογικών μεθόδων εκπαίδευσης τέτοιων μοντέλων, είναι πιθανό κάποιος οργανισμός να προσαρμόσει ένα LLM σε βιολογικά σενάρια, είτε με fine-tuning είτε με παράνομη πρόσβαση.
Το LLM μπορεί να προτείνει ποιο συστατικό να προστεθεί για να αυξηθεί η μεταδοτικότητα ενός παθογόνου, να υποδείξει ανθεκτικά στελέχη και να το κάνει αυτό με ακρίβεια και σε πολλές γλώσσες. Με αυτόν τον τρόπο, η τεχνητή νοημοσύνη μετατρέπεται σε στρατηγικό εργαλείο με επιπτώσεις ισοδύναμες με εκείνες των όπλων μαζικής καταστροφής.
Η δραματική αύξηση του βιολογικού κινδύνου συνδέεται άμεσα με τη στιγμή κατά την οποία το μοντέλο o3 ξεπέρασε τις κορυφαίες ομάδες ιολόγων στο VCT. Η αναλογία 0,3% έναντι 1,5% αντικατοπτρίζει μια αλλαγή καθεστώτος στη βιοασφάλεια, αντίστοιχη με εκείνη που έφερε η διάδοση της πυρηνικής τεχνολογίας στα μέσα του 20ού αιώνα. Η διαφορά έγκειται στο ότι σήμερα δεν απαιτούνται σπάνια υλικά, ούτε εξειδικευμένα εργοστάσια — μόνο λογισμικό, δεδομένα και υπολογιστική ισχύς.
Οι υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας στις ΗΠΑ έχουν ήδη σημάνει συναγερμό. Οργανισμοί όπως η DARPA, το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας, το CDC και η NSA παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, θεωρώντας πλέον ότι τα LLMs μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βιολογικά εργαλεία επιθέσεων ή υπονομευτικών στρατηγικών.
Σε ένα υποθετικό σενάριο σύγκρουσης Ελλάδας-Τουρκίας, αν η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών (MIT) ή μια παραστρατιωτική δομή είχε στη διάθεσή της ένα LLM επιπέδου o3, η ισορροπία θα άλλαζε ριζικά. Το μοντέλο θα μπορούσε να σχεδιάσει παθογόνους παράγοντες με στόχευση συγκεκριμένων γονιδιακών προφίλ, να ενεργοποιεί ιούς με βάση τις περιβαλλοντικές συνθήκες και να προτείνει διαδρομές μόλυνσης με καμουφλαρισμένα συμπτώματα, δυσχεραίνοντας την έγκαιρη ανίχνευση.
Το τεστ VCT περιλαμβάνει ερωτήματα που απαιτούν εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία. Ένα παράδειγμα αφορά την αξιολόγηση αποτυχημένου πειράματος ιολογίας, με ασαφές αποτέλεσμα λόγω ανεπαρκούς επώασης. Το γεγονός ότι το o3 απαντά σωστά με συνέπεια σε τέτοιες δοκιμασίες, αποδεικνύει πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί πλέον να υποκαταστήσει με επιχειρησιακή επάρκεια τον άνθρωπο σε κρίσιμες βιολογικές διαδικασίες.
Ένα τουρκικό LLM τέτοιου επιπέδου θα μπορούσε να υποδείξει σταθμούς εισόδου, να καθυστερήσει τη διάγνωση μέσω παραπλανητικών συμπτωμάτων και να πλήξει κρίσιμες υποδομές. Δεν θα χρειαζόταν καν στρατιωτική επέμβαση — θα αρκούσε η διασπορά ενός ενισχυμένου παθογόνου μέσω τουριστικών ή μεταναστευτικών ροών.
Αντίστοιχα, ένα ελληνικό LLM δεν θα ήταν υποχρεωτικά εργαλείο ανταπόδοσης, αλλά στρατηγικός μηχανισμός άμυνας. Θα μπορούσε να αναλύει σε πραγματικό χρόνο επιδημιολογικά δεδομένα, να ανιχνεύει μοτίβα ύποπτης δραστηριότητας και να εντοπίζει τεχνητά γενετικά σημάδια. Η δυνατότητα αυτή θα επέτρεπε την άμεση προσαρμογή της υγειονομικής απόκρισης, χωρίς πανικό, με συντονισμένες ενέργειες και στοχευμένες παρεμβάσεις.
Ένα τέτοιο σύστημα θα διασταύρωνε δορυφορικά και επιτόπια δεδομένα, κινητά σήματα, νοσοκομειακές αναφορές και μεταβολές σε περιβαλλοντικούς δείκτες για να συνθέσει έναν δυναμικό χάρτη απειλής. Η αντίδραση θα μπορούσε να περιλαμβάνει απόχρωση υδάτων, μικροκλιματικές παρεμβάσεις ή διακριτική καθοδήγηση πληθυσμών, βασισμένη σε τεχνικές που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί σε ασκήσεις βιοασφάλειας στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία, η απόδοση του o3 ξεπερνά εκείνη του 80% των ανθρώπινων συμμετεχόντων στο τεστ VCT. Μέχρι το 2023, τα περισσότερα LLMs υστερούσαν συγκριτικά. Από το 2024 και μετά, μοντέλα όπως το GPT-4o και το Sonnet 3.7 κατέγραψαν σημαντικές βελτιώσεις, με το o3 να κυριαρχεί σε όλα τα κρίσιμα σημεία.
Αυτή η πρόοδος, όμως, απαιτεί από τις χώρες να εγκαταλείψουν ξεπερασμένες αντιλήψεις περί τεχνητής νοημοσύνης ως εργαλείου για διοικητικά καθήκοντα. Η Ελλάδα οφείλει να προσεγγίσει το AI ως ζήτημα εθνικής επιβίωσης. Η απειλή δεν προαναγγέλλεται, εκδηλώνεται. Και σε έναν κόσμο όπου η επόμενη επίθεση μπορεί να γίνει με RNA μέσα σε ένα πλαστικό μπουκάλι, η άμυνα πρέπει να είναι αντίστοιχης ευφυΐας, ταχύτητας και εμβέλειας.
Η τουριστική περίοδος αποτελεί περίοδο αυξημένης επικινδυνότητας. Ο τεράστιος αριθμός επισκεπτών από διαφορετικές χώρες θα καθιστούσε την ιχνηλάτηση σχεδόν αδύνατη, ενώ κάθε υγειονομικό μέτρο θα είχε άμεσες επιπτώσεις στην εικόνα της χώρας και την οικονομία της. Η επίθεση δεν θα στόχευε αναγκαστικά σε θανάτους, αλλά σε διάλυση της διοίκησης, αποσταθεροποίηση και ψυχολογική εξάντληση.
Η εποχή της βιολογικής απειλής δεν έρχεται. Είναι ήδη εδώ. Και αυτή τη φορά έχει όνομα, περνάει τα τεστ και βρίσκεται στα χέρια εκείνων που προλαβαίνουν να την κατανοήσουν εγκαίρως.
«Η επόμενη μάχη δεν θα δοθεί με όπλα. Θα δοθεί με bits και μόρια, με λογισμικά και RNA. Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να μείνει πίσω. Γιατί σε έναν κόσμο όπου ο πόλεμος δεν δηλώνεται, αλλά απλώς… εκδηλώνεται, μόνο μια έξυπνη άμυνα μπορεί να σταθεί εμπόδιο.»https://www.oparlapipas.gr/2025/07/blog-post_828.html
0 Σχόλια